Departamenti i Metrologjisë Ligjore i cili është në kuadër të Agjencisë së Metrologjisë së Kosovës, aktivitetet e tij i kryen në bazë të Ligjit Nr.06/L-037 për Metrologji, si dhe akteve nënligjore që janë në zbatim të këtyre ligjeve. Misioni i Departamentit të Metrologjisë Ligjore është të mbrojë konsumatorët nga matjet e pasakta nëpërmjet kontrollit metrologjik ligjor të mjeteve matëse në fushat e ekonomisë ku bëhen shkëmbime tregtare, mbrojtjen e shëndetit, mbrojtjen e ambientit dhe sigurisë teknike. Mjetet matëse ligjore të cilat i nënshtrohen kontrollimit metrologjik: Mjetet matëse ligjore të cilat i nënshtrohen kontrollimit metrologjik: Mjetet matëse të cilat i nënshtrohen kontrollimit metrologjik janë të definuar me Ligjin Nr.06/L-037 për Metrologji, si dhe Rregulloren (MTI) Nr. 02/2021 për mjetet matëse ligjërisht të kontrolluara. Mjete matëse ligjore janë: Mjetet matëse të cilat përdoren në shkëmbimet tregtare (qarkullim të mallrave) ku produkti ose shërbimi i ofruar përcaktohet në bazë të matjeve; Mjetet matëse që përdoren në shëndetësi, veterinari dhe testim të barërave; Mjetet matëse të cilat përdoren në mbrojtje të mjedisit dhe resurseve natyrore, mbrojtje në punë dhe mbrojtje nga fatkeqësitë, mbrojtjen e konsumatorit dhe mbrojtjen e pasurisë; Mjetet matëse që përdoren në qarkullim rrugor; Mjetet matëse të kyçura në sistemin e tarifimit, etj. Të gjitha mjetet matëse ligjore mund të plasohen në tregun e Kosovës, vetëm pasi ta kenë marrë miratimin e tipit të mjetit matës nga AMK-ja, respektivisht nëse ato kanë kaluar procedurat e vlerësimit të konformitetit në përputhje me dispozitat ligjore metrologjike (Rregullorja nr. 06/2016 për mjete matëse dhe Rregullorja (MTI) nr. 04/2018 për peshoret joautomatike). Mbështetur në funksionet dhe përgjegjësitë, Departamenti i Metrologjisë Ligjore kryen aktivitete të kontrollit ligjor metrologjik dhe atë: Miratimin e tipit të mjeteve matëse ligjore, Verifikimin e mjeteve matëse ligjore në përdorim në Republikën e Kosovës, Ekspertiza metrologjike, si dhe Kontrollin ligjor të produkteve të parapaketuara. Miratimi i tipit për mjetin matës bëhet pasi të janë realizuar procedurat dhe pasi të jetë vërtetuar se mjeti matës (mostra) i përmbush kërkesat tekniko-metrologjike (sipas akteve ligjore në fuqi). Mjeti matës ligjor i cili ka marrë miratimin e tipit i shtrohet detyrimisht verifikimit fillestar, periodik dhe të jashtëzakonshëm (Ligji Nr.06/L-037 për Metrologji, neni 17, neni 19, neni 20, neni 23, neni 24, neni 25 dhe neni 26). Verifikimit fillestar i nënshtrohen vetëm mjetet matëse ligjore të cilat kanë marrë miratimin e tipit nga AMK. Kërkesën për miratimin e tipit të mjetit matëse ligjore e parashtron prodhuesi vendor, importuesi apo përfaqësuesi i autorizuar. Mjetet matëse të cilat janë të prodhuara në pajtueshmëri me Rregulloren (MTI) nr.06/2016 për mjete matëse dhe Rregulloren (MTI) nr. 04/2018 për peshoret joautomatike, nëse dëshmohet me dokumente se kanë kaluar procedurat e vlerësimit të konformitetit, me kërkesë të importuesit apo përfaqësuesit të autorizuar, do të regjistrohen në regjistrin e mjeteve matëse në AMK, dhe si të tilla lejohen të vihen në përdorim/në treg. Verifikimi i rregullt (periodik) i mjeteve matëse: Verifikimi i rregullt i mjeteve matëse bëhet në afate kohore të përcaktuara, për llojet e caktuara të mjeteve matëse sipas akteve nënligjore në fuqi. Subjektet të cilat shesin energji termike, energji elektrike, ujë apo gaz, janë të detyruara të përkujdesen për verifikim të rregullt të mjeteve matëse të energjisë termike, matësit e gazit, korrektuesve, matësit e ujit dhe matësit e energjisë elektrike. Verifikimit periodik i nënshtrohen mjetet matës ligjore në bazë të afateve kohore të përcaktuara për llojet e caktuara të mjeteve, sipas periudhave të përcaktuara me aktet nënligjore në fuqi.. Të gjithë shfrytëzuesit e mjeteve matëse ligjore janë të obliguar që të përdorin vetëm mjetet matëse të cilat janë të verifikuara (Ligji për Metrologji, neni 20), në të kundërtën pasojnë sanksionet administrative sipas nenit 46 të Ligjit për Metrologji. Përgjegjësit për mjetet matëse ligjore në përdorim: Përgjegjës për mjetet matëse ligjore ne përdorim është shfrytëzuesi, i cili duhet: - të përdorë vetëm ato mjete matëse të cilat janë të verifikuara; - të mbajë mjetet matëse në gjendje teknike që këto të sigurojnë saktësi të matjes; - të paraqes në verifikim mjetet matëse që janë në përdorim, ne pajtim me Ligjin për Metrologji dhe dispozita të miratuara në zbatim të tij; - të përdorë mjetet matëse ligjore në përputhje me destinimin e tyre; - të mbajë evidencë rreth mirëmbajtjes dhe verifikimit të mjeteve matëse ligjore në përdorim, kur kjo është e përcaktuar. Mjeti matëse ligjor, që nuk është në përdorim, duhet të jetë i shënuar në mënyrë të dukshme, me shenjën “Mjeti matës jashtë përdorimit”. Në bazë të këtyre të dhënave të lartcekura, konsumatorët duhet të kërkojnë shërbime të cilat bëhen me mjete matëse të kontrolluara, verifikuara dhe vulosura nga Drejtorati i Metrologjisë Ligjore i cili vepron në kuadër të AMK-së, apo nga trupat e emëruara nga Ministria e Industrisë, Ndërmarrësisë dhe Tregtisë (MINT). Aktivitetet (shërbimet metrologjike): Shërbimet metrologjike në Kosovë aktualisht janë duke u kryer nga Agjencia e Metrologjisë së Kosovës, subjektet ekonomike të emëruara si dhe laboratorët apo serviset e autorizuara për përgatitjen e mjeteve matëse për verifikim. Kontrolli ligjor metrologjik nga AMK kryhet për: Gramarë të llojeve dhe kapaciteteve te ndryshme; Peshore të llojeve dhe kapaciteteve te ndryshme; Njehsorë induktiv dhe elektronik monofazor, trefazor dhe grupe matëse për matjen e energjisë elektrike; Mjetet matëse në pikat shitëse të karburanteve (distributorë të karburanteve); Mjetet matëse në autobote dhe në vendet mbushëse – deponi të karburanteve; Mjetet matëse të gasit LPG; Ujëmatësit; Alkoolmetrat; Radarët laserik (lidarët) për matjen e shpejtësisë së automjeteve rrugore; Termometra të llojeve të ndryshëm, si dhe Kontrolli ligjor (sasior) i produkteve të parapaketuara. Në kuadër të Departamentit të Metrologjisë Ligjore veprojnë këto laboratore: Laboratori i masës; Laboratori i forcës dhe presionit; Laboratori i vëllimit dhe rrjedhjes; Laboratori i matjeve elektrike; Laboratori i kohës dhe frekuencës, si dhe Laboratori i parapaketimeve. Laboratori i masës, kryen testimin dhe verifikimin e mjeteve matëse të masës (peshoreve dhe gramarëve) që janë në qarkullim publik. Verifikimi kryhet në bazë të kërkesës nga subjektet të cilat kanë në posedim mjete matëse të masës (peshore apo gramar). The laboratory of electrical measurements , performs legal control - verification of electricity meters. The verification of these meters is carried out by the competent officials from KMA in the Electrical Measurement Laboratory at KMA, in the KEDS laboratory authorized by KMA for the preparation of electric meters for verification, or even in the economic entities that are the Inspection Bodies appointed by MIET for conformity assessment of measuring instruments. For electric active energy meters, which are manufactured in compliance with Regulation no. 06/2016 on measuring instruments, the first verification is carried out by the EU Notifying Bodies for conformity assessment. The time and frequency laboratory – performs legal control of vehicle speed measuring devices in road traffic – laser radars (lidars). Volume and flow laboratory, carries out the verification of flow measuring tools, such as the measuring tools at fuel sales points, namely the verification of the amount of flow (liters) of fuel through volumes, the measuring tools in cars, the filling heads at fuel depots, the verification of gas measuring tools , water meters, etc. The verification is carried out by means of volumetric standards which can be mobile (mounted on vehicles) or static, placed in suitable spaces in laboratories. Within AMK, there are two benchmarks with which the process of verifying fuel sales points is carried out, as well as two testing devices for verifying LPG gas measuring tools. Also, this laboratory did the verification of water meters, at the review table for the verification of water meters, Also, this laboratory did the verification of water meters, at the review table for the verification of water meters, which is located in the authorized laboratory for the preparation of water meters for verification in KRU "Hydroregjionin Jugor" in Prizren. Laboratory of thermometry - performs testing and calibration of temperature measuring tools (thermometers) and relative humidity which are used in various fields such as trade, industry, health, environmental protection, security, etc. The thermometry laboratory at AMK has equipment that is traceable to the international scale of ITS90, realized through comparative calibrations with sister institutions. The Temperature Laboratory offers calibration services with the method of comparison through standard thermometers that realize the international temperature scale ITS90 in the range from - 60°C to 1050°C. In this laboratory, the calibration of: Thermometers with liquid in steel; Thermometers with ohmic resistance; Thermocouple thermometers; Digital thermometers; Analog reading thermometers, as well Calibration of thermohygrometers in the band 15% RH to 75% RH. Force and pressure laboratory – performs legal control of pressure measuring devices, such as pressure gauges for measuring tire pressure in motor vehicles. Laboratory of prepackaged products The pre-packaging laboratory operates within AMK and performs measurements based on Regulation (MEPTINIS) No. 03/2020 for pre-packaged products, which has transposed the European Directive 76/2011/EEC on pre-packaging and Directive 2007/45 EC, as well as Regulation (MEPTINIS) No. 04/2020 for bottles as measuring vessels, which has transposed the European Directive 75/107/EEC for bottles as measuring vessels. Definition (expression) "Prepacking" is the combination of a product with the individual packaging (packaging) in which the product is placed. Definition (expression) "Bottle as a measuring vessel" is a measuring vessel, commonly called a bottle, made of glass or any other substance having such hardness and stability as to afford the same guarantees as glass, when such vessels: They are corked or designed to be corked and are designed for the storage, transport or delivery of liquids, They have a comprehensive nominal capacity between 0.05 liters and five liters, as well as They have metrological characteristics (design characteristics and manufactured uniformity) such that they can be used as measuring vessels, ie. when they are filled to a certain level or to a certain percentage of their capacity above their compositions can be measured with sufficient accuracy. The control of prepackaged products and bottles as measuring containers is carried out: In the premises of the packager of pre-packaged products (on the packaging lines) through the statistical control method, periodically at defined time intervals. At the importer's premises (warehouses) through the statistical control method, periodically at defined time intervals. In the premises of the distributor (wholesale warehouses) through the method of statistical control in a random selective way. In the premises of the retailer (markets, shops, etc.) through inspections. According to Regulation (MEPTINIS) No. 03/2020 for Prepackaged Products which applies to prepackaged products containing products intended for sale in constant nominal quantities of units which are equal to the values predetermined by the packager, expressed in units of mass or volume and not less than 5 g or 5 ml and not more than 10 kg or 10 liters. Based on the law no. 06/L-037, "On metrology", article 29 and article 30, packaged products and bottles as measuring containers, can be put on the market and offered for sale, only if they meet the metrological requirements defined by this law and have the inscriptions and signs described up to the time of purchase. The packer/producer or importer is responsible for the compliance of packaged products and bottles as measuring containers with the measures defined in the legal provisions. The packer and/or manufacturer of prepackages with a conformity mark must build and implement its system of control of the net quantity of packages or the system of control of the net volume of bottles produced. The Agency of Metrology of Kosovo , respectively the Department of Legal Metrology is raising the human capacities of its staff, through various professional trainings by experts in this field, both in its relevant laboratories and outside Kosovo in countries that have developed metrology. These laboratories are constantly being completed with standards and equipment which are used for various metrological activities.